Motosiklette Dönüş Tekniğini Geliştirmek

Kontra Tekniği Nedir?

Motosiklete binenlerin çoğu kulaktan dolma da olsa bir yerlerden duymuşlardır kontra tekniğini. Peki bu kontra tekniği nedir? Zor mudur? Kolay mıdır? Nasıl öğrenilir? Bütün bu soruların cevabı yazımızda...

Kısaca tanımlamak gerekirse kontra dönüş tekniği motosiklet veya bisiklet gibi iki tekerli araçlarda hangi hızda olursa olsun dönüş yapabilmeniz için olmazsa olmaz belirli fizik kuralları dahilinde yapılan ve aynı zamanda motora ya da bisiklete yaptırılan harekete denir. İlk bakışta fizik kuralına aykırı gibi görünebilir fakat tekniği kavradığınızda çok mantıklı olduğunu göreceksiniz. Aslında özel bir teknik değildir. Çoğu zaman bilinmese de otomatik olarak yapılır fakat öğrenildiğinde dönüşler rahatlar ve bize daha yüksek hızlarda daha güvenli ve stabil bir dönüş sağlar.

Dönüşlerde kontra tekniği nasıl uygulanır?

Motosikletinizle güvenli ve düz geniş bir yolda 40 km hızla giderken sağ gidonu hafifçe ileri itin. Bu itiş çok sert olmamalı. Başka hiçbir şey yapmayın, ne motoru vücudunuzla yatırmaya çalışın ne de dizlerinizin poziyonunu değiştirin. Sadece gidonu ileri itin. Gidonu sola çevirmek olarak algılanmamalıdır. Burada sol gidonu kendine çekmek yanlıştır çünkü gidonlar sürüş esnasında avuç içleriyle desteklendiği için burada yapılması gereken "solu çekmek" yerine "sağı itmek" olacaktır.

Gidonun ucu daha 1 cm bile yerinden oynamamışken motorunuz yavaş yavaş ittiğiniz tarafa doğru kendiliğinden yatmaya başlayacaktır. "Nasıl yani? Dümeni sola kırdık araba sağa gidecek öyle mi?" diyenler olacak elbet. Aynen öyle...

Motosikleti araba gibi düşünmemelisiniz. Arabada dümeni sağa çevirirseniz araç sağa, sola çevirirseniz araç sola gider. Fakat motosiklette dinamikler tamamen farklıdır. Arabalar hem düz giderken hem de viraj alırken sürekli dik pozisyonda durur. Bu yüzden arabaların lastik tabanları düzdür. Fakat motosikletler yalnızca iki tekere sahip olduklarından, yola tutunabilmeleri için belirli bir açı ile viraj alırlar. Yatarak yapılan bu dönüşlerde motosikletin yolda durabilmesi için ön tekerin sürücüye yakın kısmının yer ile temas etmesi kontra tekniği sayesinde sağlanır ve merkezkaç kuvveti ile motor içe doğru yatmadan virajı tamamlar. Belirli bir açıyla viraj boyunca ayakta durur. Fakat tam tersi yapılıp lastik virajdan tarafa büküldüğünde ön lastiğin ön (dışta kalan) kısmı yere temas etme eğiliminde olur, motorsiklet yola tutunamaz ve virajın dışına savrulur.


Kontra tekniğine kendinizi alıştırdığınızda çok daha güvenli dönüşler yapabildiğinizi göreceksiniz. Rahat olun... Kollarınızı kasmadan ne yöne dönecekseniz o taraftaki gidonu bileğinizi kullanarak hafifçe itin, gerisini motosiklete bırakın. Hepsi bu...

Dizlerinizi Kullanın

Dönüşleri daha stabil yapabilmek için motorun yatışını dizinizle desteklemeniz kolaylık sağlar. Bunu zamanla otomatikleştirebilirsiniz. Düz giderken depoyu hafifçe tutan dizlerinizden dışta kalanı ile depoya baskı uyguladığınızda dönüşün daha kolay olduğunu göreceksiniz. Bir çok motorda depo üzerinde alttaki resimdeki gibi girinti bulunur. İşte deponun sağ ve solundaki bu girintiler, dizleri rüzgardan koruma ve aerodinamik bir sürüş sağlama vazifesinin yanında bir de bu işe yarar. Dönüşlerde dizleri kullanarak motoru itmek için kullanılır.

Yavaş Dönüş

Dönüşlerde hızı ayarlamak çok önemlidir. Çünkü dönüş esnasında motorun ilerliyor olması aynı zamanda ayakta duracağı anlamına da gelir. Virajın ortasında motorun hızının birden düştüğü durumlarda merkezkaç kuvvetinin etkisi azalır motosiklet kontrolden çıkar ve virajın içine doğru yatma eğilimine girer. Hızı azaltmaya devam edersek motor daha fazla ayakta duramayarak içe doğru yatar. Dönüşte gerekmedikçe fren yapmamak lazımdır. Hatta yola iyi yapışması için virajın girişinde gaz kısılır, güvenli dönüş hızına ulaşıldıktan sonra viraja girilir girilmez gaz hafifçe açılır.

Hızlı Dönüş

Aniden karşınıza bir köpek çıktı ve hızla dönmeniz gerekti. Bu hareket asla bir dönüş olmamalı bir "sıyırtma" hareketi ile kurtulmayı denemelisiniz. Eğer kurtaracak gibi duruyorsanız bu gidonu düşmeyecek şekilde sertçe iterek motoru hafif bir salınıma sokma şeklinde yapılan bir harekettir. Dikkat edin!!! Eğer motosiklet hızlıyken bu hareketi yaparsanız salınımı durduramazsınız.

Bu hareket sizi anlık olarak gittiğiniz çizginin dışına çıkarır ve tekrar aynı çizgiye sokar. Vücudunuzla da motoru dik tutmaya çalışmalısınız ve gidonu aşırı sıkmamalısınız. Gidonu sıkmak motoru soktuğunuz salınımın devam etmesine sebebiyet verir. Boş alanda bu hareketi bolca denemekte fayda var. Tek bir labuta 30-40 sonra da 50 km hızla 3 metreye kadar yanaştıktan sonra gidonu sertçe iterek sıyırtmaya çalışın. Göreceksiniz ki hızlı giderken bile objelerden kurtulma şansınız var.

Fakat şunu unutmamak gerekiyor. Eğer yolda giderken yapacağınız ani bir fren ya da sıyırtma hareketi başka bir canlının hayatına mal olacaksa, bu sürücünün kendi hayatı da olabilir, karşınıza çıkan (bunu söylemek çok zor ama) üstünden geçebileceğiniz büyüklükte bir canlıyı ezmek zorundasınız. Böyle bir durumda gidonu bükmek ya da frene asılmak hayatınıza mal olabilir. Eğer çarptığınız canlıyı yaraladıysanız mutlaka veterinere götürmeli ya da daha da kötüsü ama kaçınılmaz olanı eğer ölümüne sebebiyet verdiyseniz mutlaka onu yoldan uzaklaştırmalısınız. Tabi ki bunlar istenmeyen durumlar fakat bazen motorcular olarak başımıza gelebiliyor ne yazık ki.

Bayır Yukarı Giderken Dönüş

Dönüşler yolun eğimine göre de farklılık gösterir. Bunun nedeni yolun eğimine göre ön ve arka tekerin yol tutuşlarının değişmesidir.


Bayır çıkarken ön tekerin yol tutuşu azalır. Bunu engellemek istiyorsanız ön tarafa vücudunuzla daha fazla ağırlık bindirmelisiniz.

Bayır Aşağı Giderken Dönüş

Motosiklette dinamikler diğer araçlara göre oldukça farklıdır. Örneğin bir bisikleti veya bir arabayı düşünün. Bisiklette itici güç tamamen sizin bacak kaslarınız olduğu için hesaba katmanız gereken, yol tutuşunu etkileyen, sizi virajlarda atmaya çalışan ciddi bir motor gücünden söz edilemez. Arabada ise denge unsurunu dikkate almanız gerekmiyor. Ama motosiklet öyle değil. Aslında bizce motosiketi keyifli kılan da bu farklılıklardır.

Motosikletinizle bayır aşağı giderken viraj almanız gerektiğinde frenin önemini tahmin ediyorsunuzdur. İşte bu frenleme işini virajın içinde değil de viraja girmeden önce yaparsanız ancak güvenli bir yavaşlama sağlayacağınızı unutmayın. Yoksa bayır aşağı bir virajda yeterli yavaşlamadan girilen bir virajda özellikle ön freni sıkarsanız zaten yol tutuşu azalan arka tekerin yol tutuşu iyice azalır ve çok şanslı değilseniz yolun karşı tarafında gözlerinizi açarsınız.

Sağa Dönüşler

Dönüşlerde sağ ile sol neden farklı? Bunun birkaç nedeni var.

En önemlisi insan beyninin sağ lobu ile sol lobu aynı çalışmaz. Nörolojk bir durum. Çoğu sürücü sağa ya da sola bir tarafa dönme özürlü olduğunu söyler. Bu sorun kendini şu şekilde gösterir. Sürücü bir tarafa büyük bir rahatlıkla dönebiliyorken diğer tarafa hızlı veya yavaş dönüşlerde tedirginlik ve hatta düşecekmiş gibi hisseder. Bu normal bir olaydır ve çalışarak düzelebilecek bir durumdur.

Frenlerin, gazın, debriyajın yeri. Bu durum mekanik bir olaydır. Motoru sağa yatırırken , gazın bulunduğu gidonu iterken daha dikkatli olmalısınız. Virajda gazdaki ani dalgalanmalar istenmeyen bir durumdur. Bir de normal olan, sağa virajda hafifçe gazı açmak istediğinizde eğer gidona yükleniyorsanız bu daha zor olacaktır. O yüzden virajlarda gidonu okşar gibi tutmakta, kollarımızı ise rahat pozisyonda tutmakta fayda var.

Sola Dönüşler

Sola dönerken sağ taraftakine göre mekanik olarak biraz daha rahatızdır. Bunun sebebi gaz elciğinin sağ tarfta olmasıdır. sol elciğe biraz daha rahat yüklenilebilmesi dönüşü kolaylaştırır.


Sürücü eğer sağa veya sola dönüşlerden birinde bir düşüş yaşadıysa bunun da dönüşe etkisi olabilir. Psikolojik etmenler sürüşü az ya da çok mutlaka etkiler. O yüzden viraja girerken makul risk almaktan çekinmeyin ve gülümseyin. Motosiklet kullanırken pozitif olun. Pozitif bir beyin daha başarılı çalışır ve vücudu daha iyi kontrol eder.

Merkezkaç Kuvveti

Dönüşün en önemli unsurlarından biri merkezkaç kuvveti, bir diğeri de merkez çekim kuvvetidir.

Basitçe anlatmak gerekirse 30 cm'lik ince bir ipin ucuna metal bir nesne bağlayıp, ipin bir ucundan tutup çevirmeye başladığınızda nesne mükemmel bir daire çizmek üzere havada yol alır. Bu şekilde nesneyi kafanızın üzerinde yatay vaziyette istediğiniz kadar çevirebilirsiniz.

Bu örneği neden verdik? Motosiklet kullanıcısı olarak burada dikkat etmemiz gereken iki nokta var. Bu mükemmel daireyi nasıl bozabiliriz. Tahmin ettiğiniz gibi dairenin bozulması demek motorun dönüş esnasında düşmesi demektir.

1- İpi çok hızlı çevirirseniz ip kopar ve nesne dışarı fırlar. Bu ne demektir? Motosisketinizle viraj alırken hızınız gereğinde fazla ise merkez çekim kuvveti sizi virajda tutamayacaktır ve bu da virajın dışında savrulma anlamına gelir.

2- İpi çevirmeyi durdurursanız veya yavaşlatırsanız ip gevşer ve nesne aşağı düşer. Bu da tahmin ettiğiniz gibi merkezkaç kuvvetinin azalması ve motorunuzun virajın içine yatması anlamına gelir.

Zamanla, virajları bol bol çalışarak merkezkaç ve merkez çekim kuvvetleri konusunda alışkanlık kazanacağız ve bu iki kuvvet virajlarda en büyük dostumuz olacaktır.

Lastiklerin Önemi

Virajda sizi yolda tutan bir çok unsur vardır fakat "bunlardan en önemlisi nedir?" derseniz elbette lastiklerdir. Bu yüzden lastikleri sona sakladık.

Kalitesiz, uygun olmayan lastik kullanımı intihardır. Çoğu lastikler 2 yıl raf ömrü ile üretilir. Lastik alırken mutlaka üretim tarihine bakmalıyız ve mutlaka ve mutlaka motorumuza uygun ebatta ve orta sertlikte kauçuk ve kaliteli lastikler tercih etmeliyiz. Özellikle nylon materyalden üretilen kalitesiz lastikler çok hafif bir zemin değişikliğinde yüzlerce kilo ağırlığındaki motorunuzu kaydırabilir.

Viraja Bak, Gidonu İt, Depoyu Çek, Dışarı Sark, Gülümse

Son olarak dönüşlerimizi en pratik biçimde nasıl yapabiliriz sorusunun cevabını verelim.

• Viraja bak!!! Unutma motosikletin baktığın yere gider.Virajdayken de olabildiğince çene yere paralel olmalı. 
• Gidonu it!!! Korkma! Ne tarafa döneceksen o tarafı hafifçe it. 
• Depoyu çek!! Üstte kalan dizinle depoyu (yine hafifçe) viraja doğru çek. Bunu gionu iterken aynı anda dışta kalan dizimizle yapmalıyız.
• Dışarı sark!! Yolun, motorun ve lastiklerin durumuna göre motordan sarkmak daha yüksek hızda viraj almanıza imkan verir. Bunu çift şeritli yollarda sola dönüşlerde yaparken dikkatli olun. Vücudunuz kendi şeridinizdeyken kafanız diğer şeride geçmesin. Yol bozuksa dikkatli olun. Virajın tam ortasındaki kasis, dönüşü bloke eder. Tehlikeye yol açar. 
• Gülümse!!! Motosikleti tatlı tatlı virajlı yollarda kullanmak, düz yolda kullanmaktan daha keyiflidir. 

Kaskınız başınızda, rüzgarınız arkanızda olsun...